Bahar Ayini (Stravinsky)

İzlediniz mi İgor Stravinsky ile Coco Chanel'in aşkının anlatıldığı filmi?

Ben size yazımı yazdıktan kısa bir süre sonra dayanamadım izledim..Film beni çok etkiledi mi? Pek değil ! Basit bir yansıtma ama İgor Stravinsky'i ve Coco Chanel'i ayrı ayrı karakterleri ve yaptıkları işler ile izlemek inanılmaz keyifliydi. Hele benim gibi hem Chanel ve hem Rus klasik müziğini seven biri için :)

Filmi izlediğiniz zaman, İgor Stravinsky gibi önemli bir ismin başarızlığının gösterildiği ilk sahnede, eseri ve neden başarısız olduğu gibi detayları hemen merak ediyorsunuz..Bu nedenle, bir yandan filmi izlerken bir yandan elimde bilgisayar 'Bahar Ayini'ni araştırdım..Mart ayına denk gelmeside güzel bir tesadüf oldu buarada :)

Buyrunuz bulduklarım....

Bahar ayini Rusça ismi 'Весна  священная' (vyesna svyaşennaya) olarak geçen bir bale ve orkestra eseridir. İki bölümden oluşur. Eserin prömiyeri 1913 senesinde Paris'te Champs Elysees Tiyatrosunda  'Le sacre du Printemps' adı ile yapılır. Filmde izlediğiniz gibi oldukça abartılı seyirci tepkisi ile karşılaşır ve eser beğenilmemekten öte bir felaket olarak değerlendirilir. Hatta Stravinsky’nin onur konuğu olarak davet ettiği Debussy, henüz eser tamamlanmadan salonu terk eder.

Stravinsky tıpkı ilk iki balesi ( Petruşka ve Ateş Kuşu) gibi 'Bahar Ayini' balesini de Sergey Pavloviç Dyagilev'in talebi üzerine, Dyagilev'in kurmuş olduğu Rus Baletleri grubunun temsili için besteler. Balenin koreografi ise Vaclav Nijinski tarafından yapılır.

İşte bu noktada başarısızlığın nedenleri bazen Stravinsky'nin oldukça yenilikçi tarzına bağlanırken, bazen de Nijinski'nin uçuk koreografisinden kaynaklandığı söylenir. Ancak Stravinski'nin eserinin daha sonraki yıllarda oldukça popüler bir konser parçası haline gelmesi, bize biraz koreografinin insanlardan tepki topladığı izlenimini de veriyor. Bu izlenimi destekleyen bir diğer gelişme ise, bale Leonide Massine tarafından 1920 senesinde yeniden yorumlanarak yeni bir koreografi altında sergilenir ve tüm dünyada beğeni toplayarak kabul görür.

Eğer filmi izlemediyseniz ne demek istediğimi anlamak için, isterseniz Nijinski’nin koreografisini bir izleyin. Sonra gelelim balenin konusuna....

Bahar Ayini aslında yazın habercisi olan ‘baharın’ kutlanması sırasında toprağın verimliliğinin artması için genç bir kızın kurban edilişini anlatır. Konu budur..Balenin detaylı ve masalsı bir senaryosu yok. Stravinsky başlarda bu eseri gördüğü bir rüyadan esinlerek bestelediğini söylesede, ilerleyen yıllarda bir konusu olmadığını, sadece müzik-koreografi esasına dayanan ve baharı yücelten bir eserden başka birşey olmadığını söyler.

Eserin ilk bölümünün ismi ‘Yeryüzüne Tapınış’ olarak geçer. Yaşlı bir kadın genç erkeklerden oluşan bir gruba doğanın gizemlerini anlatırken, genç kızlardan oluşan başka bir grup kendilerine katılır. İlk önceleri dansa davet modelinde karşılıklı başlayan kızlı erkekli danslar zaman içerisinde aşk ve cinselliğin karmaşıklığından etkilenerek cinsler arası bir savaşa yerini bırakır. Bir süre sonra kızlar sahneden çekilir, erkekler danslarına devam eder. Sahne bir bilge yaşlının yeryüzünü övmesi ile sonlanır.

İkinci bölümün adı ise ‘Kurban Ediliş’tir. Kızlardan bir tanesi hikayenin şanslısı olarak ‘Kurbanlık’ seçilir. Kurban ediliş seromonisi öncesi, ilk olarak kızlar ‘Kurban’ı yücelten danslar yapar, daha sonra pagan dansı ile ataların ruhu anılır. Ve beklenen sahne: Kurban seçilen kızın ölünceye dek dans etmesi ile sahne kapanır.

İnsan balenin konusunu öğrendikten sonra, Stravinsky’ye bu eserin ilhamı nasıl geldi diye düşünüyor. Stravinsky bu eseri bestelemeden önceki dönemde Pagan kavimlerinin ritüellerine merak sarar. Etkisinde kaldığı müziğin tınılarını ise ‘Bahar Ayini’ eserinde kendi yorumu ile bizlere sunar. ‘Bahar Ayini’ kendisinden önce varolan hiçbir akımı yansıtmadığı gibi, kendisinden sonra takip edilecek bir akımda yaratmamıştır. Hatta Stravinsky benzeri bir eser yaratmak istemiş, o bile yaratamamıştır :) Alışılmadık, fazlaca cüretkar, vahşi olarak anılan eser değişken ritimler içerir. Ancak yinede 20. Yüzyılın anılan önemli eserlerinden biri olması Stravinsky’nin birşeyleri doğru yaptığının kanıtı...

EK:

Yeryüzüne Tapınış: l'adoration de la terre

• ·      les augures printaniers, danse des adolescentes (genç kızların dansı)
• ·      le jeu du rapt (kaçırma oyunu)
• ·      rondes printanières (ilkbahar rondoları)
• ·      le jeu des cités rivales (rakip grupların oyunu)
• ·      cortège du sage (yaşlı bilgenin gelişi)
• ·      l'adoration de la terre (yeryüzüne tapınış)
• ·      danse de la terre (yeryüzü dansı)

Kurban Ediliş: le sacrifice

• ·      cercle mystérieux des adolescentes (genç kızların gizemli çemberi)
• ·      glorification de l'elue (seçilen kurban kızın yüceltilişi)
• ·      evocation des ancêtres (ataların anılması)
• ·      action rituelle des ancêtres (atalar için ritüel)
• ·      danse sacrale, l'elue (seçilmiş kurbanın dansı)