Alkolün Müziğe Etkisi (Musorgski'nin Hayatı)

by İlya Repin

Modest Musorgski diye internette arama yaptığınızda karşınıza en çok çıkan Musorgski görseli, İlya Repin tarafından yapılmış tablodur ve bunu gördüğümde karşımda bir alkoliğin olduğunu anlamam pek uzun sürmemişti. Musorgski’nin hayatını araştırdığım zamanda yanılmadığımı anladım. Musorgski bugüne kadar blogumda Rus 5lerinin çatlak üyesi olarak karşınıza çıktı. Ve belkide bugüne kadar yazmakta en zorlandığım ‘Bir sergiden tablolar’ eseri ile ilk Musorgski yazımı yazdım sizlere. 

Bugün ise Musorgski kimdir bir öğrenelim istedim. Ne zamandır okuyordum kendisini. Ama meğer Musorgski’yi anlamak nekadar zormuş, ancak yazıyorum. Okuduğunuzda bunu mu ancak yazdın demeyin. Malum benim işim size zaten en sade ve zevkli şekli ile yazmak :)

Tam ismi Modest Petroviç Musorgski.

1839 senesinde çok zengin bir toprak sahibinin oğlu olarak dünyaya gelir. O dönem birçok kişinin yaptığı gibi, annesinden piyano dersleri ile müzik eğitimine başlar. Ancak müzik sadece bir hobidir çünkü kendisi için yapılan kariyer planı bellidir. Aile fertlerinin geleneği olan asker okuluna gidecek, asker çıkacaktır. 13 yaşında başladığı asker okulundan imparatorluk muhafızlarında memur olarak mezun olur.

Arka arkaya Rus müziğinin önemli isimleri ile tanışır. Bir görev sırasında askeri hastanede tanıştığı Borodin, kendisine Aleksandr Dargomijski ile tanışıklığı getirir. Glinka dönemi ardından dönemin en önemli müzik adamı olarak anılan Dargomijski, Musorgski’nin piyanistliğinden inanılmaz etkilenir ve kendisini yanına alır. 2 sene Dargomijski ile çalışan Musorgski, Rus kültürü için okadar önemli isimler ile tanışır ki....Fakat onu etkileyen tanışıklık Balakirev ile olanıdır. Balakirev’in de kendisinden çok etkilendiğini gören Musorgski başlar Balakirev’den dersler almaya...Musorgski besteler, Balakirev eleştirir, hatta eserlerin promiyerlerinde Musorgski eserlerini ilk icra eden Balakirev olur. Yinede bu ilişki çok uzun sürmez. Musorgski çatlak, Balakirev inanılmaz eleştirel ve kendi bildiğini doğru bilen...Bir ipte iki cambaz oynayamaz anlayacağınız. Her nekadar Rus 5leri grubunda beraberliklerine devam etselerde, Musorgski artık Balakirev’in eleştirilerini kulakardı eder. Kendi kendini eğitmeye devam eder.

Eserlerinde üretken bir döneme başlamak üzereyken, birçok sıkıntı Musorgski’yi bulur biranda...Köleliğin son bulması ile ailesinin geçim sıkıntısına düşmesi, annesinin vefatı.. Arkasından müzik hayatının çok başarılı gitmemesi ve eserlerinin beklenen beğeniyi toplayamaması...Rus 5lerinin dağılması...üstüste gelen sıkıntılar Musorgski’yi şiddetli bir kişilik bunalımına iter ve Musorgski alkolizm problemi ile yüzyüze gelir. Alkolizm ise bu yetenekli müzik adamının sonu olur. 1881 senesinde askeri bir hastanede hayata gözlerini kapatır.

Eserlerinin çoğu yarım kalır ve arkasından arkadaşları tarafından tamamlanır. Bestecinin dehasının keşfedilmesi ise işte eserlerinin tamamlanarak halka sunulması ardından olur; yani ölümünden sonra anlaşılır Musorgski...

Musorgski kişiliğine özgü doğallığı, müzik yapısının geleneksel kurallarından uzak kalışı ve 19.yy edebiyatının en önemli özelliği olan gerçekçi anlatımı ile iz bırakır. Kopuk kopuk kaydedilen harmoniler ve mantıksız ton geçişleri ise Musorgski’nin ‘bütünlük’ kavramından uzak olduğunu gösterir. Belkide aşırı zekanın konsantre olamaması diyebiliriz bu duruma...İşte bu tarz, kendisinden sonra gelen jenerasyonlara büyük ilham kaynağı olur. Prokofyev ve Şostakoviç eserlerinde beliren ani ton geçişleri en belirgin örnekleridir.

Diğer yandan Musorgski’nin önemli amaçlarından biri de Rus kültürünü eserlerinde sergilemektir. Zaten üyesi olduğu Rus 5leri grubunun en önemli özelliğinin, üyelerinden birinde olmaması pek mümkün değil. Ama Musorgski daha çocukluğundan katıldığı koroda Rus kilise müziğinden etkilenir aslında ve eserlerinde Rus tarihinden, Slav mitolojisinden izler bulunur. Rus halkının temsilcisi gibi görür kendisini...Batı Avrupa müziğini ise açıkça rededer.

Boris Godunov operası, Bir sergiden tablolar piyano suiti ve Çıplak dağ üzerinde gece müzik fantazisi en önemli eserlerinin başında gelir. 

Buarada Boris Godunov ilk hali ile hem beğenilmemiş, hemde sergilenmek için onay almamıştır. Bize ulaşan bugünki şekli Musorgski tarafından ikinci kere revize edilmiş halidir.