Binbir Gece (Rimski-Korsakov)

Artık yeni isimlerden bahsetmenin zamanı geldi düşüncesi ile bugün Nikolay Rimski-Korsakov’dan bahsetmek istiyorum. Rusya’nın Sesi radyosunda çalıştığım son dönemlerde hazırlayıp, sunduğum Şehrazad bale süiti Türkiye’de özellikle bir dizi sayesinde oldukça iyi tanınmıştı. Süitin ana teması, dizinin giriş müziğiydi.. ‘Binbir Gece’ ismi ile bildiğiniz dizi, size kendinizi bu yazıya daha yakın hissettirecek !

Rus Beşlerinin en ünlü bestecilerinden Rimski-Korsakov’un doğunun ünlü Binbir Gece masallarından ilham alarak bestelediği “Şehrazad” bale süiti, günümüzde en çok sahnelenen ve içindeki doğu motifli melodileriyle her yaştan seyirciyi çeken bir eser. 1888 senesinde bestelenmiştir ve Rus müziği ile Nikolay Rimski-Korsakov'a özgü özellikleri bir araya getirir. Şaşaalı, renkli orkestrasyona yer veren, İmparatorluk Rusya'sı tarihine has doğuya ilgiyi, daha genel anlamda da oryantalizmi bünyesinde barındıran bir çalışma olarak ön plana çıkar. Rimski-Korsakov'un en popüler çalışmasıdır.

Eserin ilham kaynağı olan ‘Binbir Gece Masalları’ dünyaca ünlü, yüzyıllar boyunca dilden dile dolaşarak günümüze kadar ulaşan, Arap edebiyatının en güzel eserlerindendir. Gerek eskiliği ve gerekse anonim oluşu, bu masalların hızla yayılmasına yol açmıştır. Hatta çok sonraları "Binbir Gündüz Masalları" adında başka bir seri de ortaya çıkmıştır. Hemen hemen tüm dünya dillerine çevrilen masallar arasında "Ali baba ve kırk haramiler" ve "Alahaddin'in sihirli lambası" da yer alır.

Eser, Şehrazat'ın Sultana anlattığı hikayelerden oluşur. Hikâyeler çeşitlidir; şiir, komedi, trajedi, aşk hikayeleri, tarihi ve dini olanlar. Yani anlayacağınız aşk, ihtiras her şey burada :) Eserde, hayali veya mistik yer ve karakterlerin yanı sıra gerçek yer ve karakterler de yer alır, çoğu zaman hayali ve gerçek kişiler, olaylar ve yerler harmanlanır.

Korsakov'un bestelediği eser, bütün bir temayı oluşturacak şekilde dört ayrı bölümden oluşur. Rimski-Korsakov bölümlere isim verirken Binbir Gece Masallarında geçen öykülerden esinlenmiştir:

I. Deniz ve Sinbad'in Gemisi

II. Kalender Prens

III. Genç Prens ve Genç Prenses

IV. Bağdat'ta Şenlik, deniz, kayalıklara vuran gemi; dört bölümün isimleridir.

Peki, Korsakov'a ilham veren, bu kadar meşhur ana hikaye nedir??

Bir zamanlar Fars diyarının Şehriyar isminde bir hükümdarı varmış. Şehriyar, Hindistan'dan Çin'e kadar uzanan bütün toprakların kralıymış. Ama bunca güç, bunca kudret bir gün karısının kendisini aldatmasının önüne geçememiş. Başına gelen acı olay yüzünden deliye dönen Şehriyar, artık bütün kadınların nankör ve sadakatsiz olduğuna inanmaya başlamış. Önce karısını öldürtmüş. Ardından da vezirine, kendisine her gece başka bir kadın getirmesini emretmiş. Her gece yatağına yeni bir gelin alan Şehriyar, geceyi geçirdikten sonra tan vakti kadınları öldürtüyormuş. Çünkü artık yatağına aldığı hiçbir kadının gün yüzü görmesini istemiyormuş. Bu durum yıllarca böyle devam etmiş. Fars diyarının genç kızları kan ağlamakta, Kral Şehriyar ise akan kana doymamaktaymış. 

Derken bir gün vezirin güzeller güzelli, akıllılar akıllısı kızı Şehrazat' ın aklına bir plan gelmiş. Ve bir sonraki gece, karısı olarak Kral Şehriyar' ın koynuna girmiş. Şehrazat, Şehriyar'a her gece tan vaktine kadar süren masallar anlatmaya başlamış. Büyülü gözleri ve sihirli sözleriyle aşık etmiş kralı kendisine. Ancak hiçbir masalın sonu gelmiyormuş güneş doğmaya başladığında. Ve masalın sonunu merak eden Şehriyar, Şehrazat' ın ertesi gece masala kaldığı yerden devam edebilmesi için sürekli idamını erteliyormuş. Gel zaman git zaman Şehrazat tam 1001 gece boyunca masal anlatmış yüreği yaralı krala. Bu arada da üç tane çocukları olmuş ve Şehriyar, kadınlara duyduğu öfkeyi unutmuş. İdam kararı kaldırılmış, Fars diyarının kadınları bayram yapmış.

İşte tarihi günümüzden bin yıl öncesine kadar uzanan Bin bir Gece Masallarının gerçek öyküsü bu. Tatlı dilli ve sadık kalpli kadının, Şehrazat' ın, dünyanın en acımasız kralı Şehriyar' ı sevgiyle değiştirdiği muhteşem masal, Korsakov'un muhteşem müziğinde  renk bulmuştur.

Buarada aman sakın merak edip Binbir Gece Masallarının hepsini okumayın !! Denir ki, bu masalları henüz hiç kimse baştan sona okumamıştır ve baştan sona okuyan kişi ölür. Ona göre....