Bir Sergiden Tablolar (Musorgski)

Modest Musorgski…

Rus 5'leri grubunun 5 üyesinden biri..

En anlaşılmayan, dağınık ve deli denilebilecek seviyede üstün zekalı olanı…

Rus klasik müziği için çok önemli bir isim…

Henüz hayatını size anlatmayacağım. Bir eseri ile başlamak istedim. Radyo için ilk araştırmamı yaparken, 'Bir sergiden tablolar' suiti karşıma çıktığında fikri ve çalışmayı çok ilginç bulmuştum.

Eserin tam adı: ''Bir Sergiden Tablolar: Victor Hartmann anısı için''

1873 senesinde Rus ressam ve mimar Viktor Hartmann'ın vefatından sonra 1874'te St. Petersburga'ta bir anma sergisi hazırlanır. Musorgski sergiyi gezer ve aldığı ilhamla, sergide yer alan 10 tabloyu yorumlar. Aslında bu yorum, doğadaki unsurların kişinin içinde oluşturduğu duygusal izlenimleri dışarıya yansıtmayı hedefleyen ilk çalışmalardan da biri olur. Geleceğin Empresyonizmidir !

Eser Musorgski tarafından 1874 senesinde bestelenir, ancak ölümünden 5 yıl sonra ancak 1886 senesinde yakın arkadaşı Rimski-Korsakov tarafından yayınlanır. (Rimski-Korsakov, Musorgski gibi azcık dağınık bir bestecinin eserlerinin toparlayıp, yayınlayarak bize ulaşmasında oldukça büyük katkı sağlamıştır.)

Bu eser bir süittir ve 10 ayrı piyesten oluşur. Her bir piyes okadar canlı ve renkli şekilde bizlere ulaşır ki, kapayın gözlerinizi, belki eseri birebir çizemezsiniz, ama renklerini, hangi çerçeveyi yansıttığını, yada insana nasıl bir enerji verdiğini hemen anlayabilirsiniz.

Aslında suit, tamamen piyano için yazılmıştır. Ancak okadar çok besteci tarafından orkestraya uyarlanmıştır ki neredeyse eserin piyano için bestelendiği unutulmuştur. En beğeni toplayan uyarlama ise Maurice Ravel’indir...

Süitin girişinde ‘Gezi’ (Promenade) ismini taşıyan kısa bir giriş parçası bulunur. Bu giriş parçası, bizi sanki yavaş yavaş adımlar attırarak, sergiye yürütür. Dinlediğinizde çok tanıdık gelecek bir melodi....

Ve artık sergideyizdir.....10 ayrı tablo gezeceğiz şimdi...

1) CÜCE (Gnomus/Latince) : Çirkin komik bir cüce..Büyüklerin içine acıma duygusu veren ama çocukların içini ürperten aksak, seke seke kısa ayaklarıyla yürüyen bir cüce..Melodi bizlere bu cücenin diğer insanlardan farklı olmasından dolayı şikayetlerini, mırıldanmalarını ve aksak yürüyüşünü teker teker anlatır niteliktedir.

2)ESKİ KALE (vecchio castello/İtalyanca) : Ozanın eski bir İtalyan kalesinin önünde söylediği halk şarkısıdır..Melodi halk şarkısının dalgın ruh halini anlatmaktadır.

3)ÇOCUKLARIN OYUNDAN SONRAKİ KAVGALARI (Dispute d'enfants après jeux/Fransızca) : Müzik bize güneşli bir yaz gününün sevincini geçirir. Paris'in Tuileries Bahçesinde oynayan çocukların aralarında bir anda bir tartışma çıkar. Melodi biranda insan konuşmalarını, çocukların şikayetlerini anlatmaya başlar.

4)SIĞIRLAR (Bydło/Polonyaca) : Polonya’ya has bir araba olan ‘Bydło’ arabası ile gelip geçen köylüler müzikte resmedilir. Melodide tekerlek sesleri duyulur; uçsuz bucaksız tozlu kır yolunda koşturan sığırlar eşliğinde..

5)YUMURTALARINDAN ÇIKMAMIŞ CİVCİVLERİN BALESİ (Балетъ невылупившихся птенцовъ/Rusça) : Henüz yumurtalarından yeni çıkan civcivlerin zayıf ayakları ile basmayı denedikleri neşeli, çocuksu eser…İnsana neşe verdiği kesin !

6)İKİ YAHUDİ –ZENGİN&FAKİR – (Samuel Goldenberg und Schmuÿle/Yidiş) : Bu piyeste isminden de tahmin edeceğiniz gibi zengin fakire karşı, kibir aşağılanmışlara..Müziği dinlediğinizde ilk önce kendine güvenen kibirli zengin Samuel Goldenberg konuşuyordur. Sonra fakir Şmuile’nin acıklı, yalvaran sesi gelir.       Fakir, zenginden yardım isterken, zengin yardımı redetmektedir. Ve en sonunda her ikisininde sesi yükselerek bizlere ulaşır..sosyal dramı gösteren önemli bir eserdir..

7)PAZAR (Limoges, le marché (La grande nouvelle)/Fransızca) : Limoges pazar yerinde olan kadınların dansları, şamataları müziğe yansır. Kalabalık, neşeli, gürültülü pazar meydanı bizlere okadar güzel yansıtılır ki…

8)KATAKOMBLAR (Catacombæ" (Sepulcrum romanum) and "Con mortuis in lingua mortua/Latince) : ‘ölüler ile ölü dilinde konuşmak’ diye adlandırılan bu piyes, bizi şuana kadar verilen yaşamsal enerjiden biranda uzaklaştırır. Kasvetli, gizemli ve ölüm soğukluğunu taşıyan bir müzik vardır artık…        

9)TAVUK AYAKLARI ÜZERİNE BABA-YAGA’NIN KLUBESİ (Избушка на курьих ножках (Баба-Яга)/Rusça) : Karanlık gecenin sessizliğini bozan büyücü Baba-Yaga’nın klubesi formundaki bir çalar saat tavuk ayakları üzerinde doğrulur.

10)ESKİ ŞEHİR KİEV’DEKİ KAPI (Богатырские ворота (В стольном городе во Киеве) / Rusça) : Son piyes bize eski Rus halk şarkılarındaki akortları ve çan sesleri getirir. Bu şekilde Musorgski Rus halkına ve kahramanlarına övgüde ve ithafta bulunarak eserini tamamlamış olur…